اخلاق
الف-مقدمه
اخلاق عبارتست ازملكات وصفات خوب وبدادمی ویافضائل ورذائل انسان.درقرآن كریم آیات بسیاری درخصوص مسائل اخلاقی امده است.پیامبراسلام هدف بعثت خویش راتكمیل بنیانهای اخلاقی اعلام داشته اند(انی بعثت لاتمم مكارم الاخلاق).پیش ازطرح صفات اخلاقی وآیات مربوطه یاداوری چندمساله مفیدخواهدبود.
1-اهمیت اخلاق
آیات الهی درخصوص اهمیت اخلاق
2جمعه-164ال عمران-151بقره-129بقره-9و10شمس-12لقمان-14و15اعلی-4قمر-
2-آیااخلاق قابل تغییراست؟
اری چون عدم تغییرمشعربرجبراست وبعثت انبیابیهوده خواهدبود.
3-آیااخلاق نسبی است؟
خیرنسبی نیست بلكه ثابت است چه ذات باریتعالی كه مظهراصلی اخلاقست ثابتست مردم بایستی ازاخلاق پیروی كنندنه اینكه اخلاق پیروانان باشدبعبارت دیگرحسن وقبح افعال ذاتیست نه نسبی.
4-اصول اخلاقی درقرآن
قرآن مسائل اخلاقی رادررابطه باچهارامرمیداندخالق-مخلوق-خویشتن وطبیعت.آیات رامرورمیكنیم 12تا19لقمان
5-عوامل موثردراخلاق
عوامل زیردرپرورش فضائل اخلاقی موثرست
الف- پاك بودن محیط.
58اعراف-26و27نوح-97نسا-56عنكبوت
ب-نقش دوستان ومعاشران(كمال همنشین).
36تا38زخرف-51تا57صاقات-27و28فرقان
ج-وراثت وخانواده.
37ال عمران-33ال عمران-6تحریم-28مریم-
د-تاثیرعلم واگاهی.
55نمل-33یوسف-89یوسف-26قتح-4حجرات-
ه-فرهنگ جامعه.
28اعراف-170بقره-58بقره-23زخرف
و-تاثیراعمال.
14مطففین-8فاطر-103كهف-103توبه
ز-تاثیرتغذیه(لقمه های حلال وحرام).
41مائده-91مائده-51مومنون-
6-نقش اسوه دراخلاق
4ممتحنه-21احزای-6ممتحنه-12ممتحنه-119توبه-257بقره-71توبه
7-گامهای عملی بسوی تهذیب اخلاق
دراجرای گامهای عملی رعایت چندامرضروریست
یك-اخلاص درنیت
154ال عمران-115طه-5بینه-14غآفر-11زمر-39و40حجر-39و40صافات-159و169صافات-24یوسف
دو-پرهیزازریا
264بقره-142نسا-38نسا-4تا6ماعون-
سه-سكوت واصلاح زبان
23و26مریم-10مریم
چهار-خودشناسی وخداشناسی
19حشر-53قصلت21-ذاریات-172اعراف
پنج-عبادت ونیایش
21بقره-182بقره-45عنكبوت-19معارج-103توبه-28رعد-153بقره-14طه-29نجم-42طه-38كهف-141احزاب-37نور-205اعراف-90مائده
گام اول-توبه
52هود-8تحریم-18نسا-53زمر-31نور-160بقره-146نسا-54انعام-12نوح-70فرقان-7تا9مومن-222بقره-
گام دوم- مشارطه
23احزاب-15احزاب
گام سوم- مراقبه
10انفطار-1نسا-14علق-249بس-
گام چهارم- محاسبه
7و8الرحمن-18حشر-8رعد-284بقره-14اسرا-
گام پنجم- معاتبه ومعاقبه
2قیامت-102توبه
ب-صفات وملكات اخلاقي درقران
برای مطاله صفات خوب وبددرقرآن كریم باید داستان انبیارامطالعه نمودبرای مطالعه هرفضیلت بایستی ضدان یعنی رذیله مربوط رانیزتوامان نگریست تابهتربتوانیم بامحاسن مفاسد انهااشناشویم
1-تكبروتواضع
تكبریااستكباریعنی انسان خودرابرترازدیگری بداندوعكس آن تذلل وخواریست یعنی تن بهركاری داده وشخصیت خودراضایع كندوهردواینهامذمومست حدوسط اندوتواضع وفروتنیست
آیات رامرورمیكنیم
الف-تواضع
54مائده-63فرقان-215شعرا
ب-تكبر
34بقره(تكبرابلیس)-13اعراف-7نوح-15فصلت-88اعراف-22مدثر-23نحل-39عنكبوت-35مومن-173نسا-40اعراف
2-طمع-قناعت
حرص یاازشدت تمایل بچیزی است كه موجب دلباختگی بمواهب مادی میشود درمقابل تنبلی بمعنای كناره گیری ازدنیاوتوسل به تكدی وگدائیست حدوسط اندوقناعت است یعنی تمایل طبیعی ومتوازن بدنیا
آیات رامرورمیكنیم
120طه(حرص ادم)-85اعراف-24ص-96بقره-11جمعه-1همزه-128توبهو37نحل(فضیلت حرص معنوی)
3-حب الدنیا-اعتزال-دنیادوستی
حب دنیاكه ریشه درحرص داردهمان دنیاپرستی است ومذموم.بیزاری ازدنیانیزمذموم است چه دنیامزرعه آخرتست حدوسط اندودنیادوستی وخداپرستی است
آیات رامرورمیكنیم
الف-دنیاپرستی
32انعام-20حدید-185ال عمران-33لقمان-7روم-38توبه-94نسا-67انفال-15هود-28احزاب-212بقره-14ال عمران ب-دنیادوستی 180بقره-96اعراف-11نوح-10جمعه-20فتح-32اعراف-75توبه
4- حسد-نصح
حسدارزوی زوال نعمت ازدیگریست.درمقابل نصح یاخیرخواهی است كهادمی طالب بقآیاافزونی نعمت برای دیگریست
آیات رامرورمیكنیم
27مائده(حسدقابیل)-4یوسف(حسدبرادران یوسف)-54نسا-109بقره-10حشر-5قلق-47حجر-62و68و79و93اعراف
5-غرور-تواضع-كسالت
غروریعنی خودرآفریب دادن وخوب شمردن كه همان نخوت است كه شیطان راازدرگاه خداوند رانددربرابران كسالت است یعنی ادمی خودرابیجهت خواروذلیل نماید حدوسط ایندوفروتنی است
آیات رامرورمیكنیم
12اعراف-32هود-91هود-51زخرف-77اعراف-14حدید70انعام-32لقمان-6انفطار
6-طول امل-امید-یاس
طول امل یعنی داشتن ارزوهای دورودرازدرمسائل مادی ودربرابران یاس وناامیدیست بویژه یاس ازرحمت خداوحدوسط اندوامیدواری است كه موجب رشدادمی است البته ارزوهای دراز درامورمعنوی پسندیده است
.آیات رامرورمیكنیم
74اعراف-129شعرا-14حدید-16حدید-3حجر-24نجم-1همزه-25محمد-46كهف
7-تعصب-تسلیم دربرابرحق-تقلیدكوركورانه
تعصب بمعنای وابستگی غیرمنطقی بچیزی تاانجاكه حق رافدای آن كند درمقابل آن تقلیدكوركورانه است یعنی بدون اگاهی وچشم بسته ازكسی پیروی شود.حدوسط ایندوتسلیم دربرابرحق وعدم پذیرش ناحق است
آیات رامرورمیكنیم
7نوح-23نوح-70اعراف-52انبی-78یونس-170بقره-26فتح-23زخرف-36صافات-65نیا-36احزاب
8-جبن-شجاعت-تهور
جبن یعنی ترس ازهرامرموهوم در مقابل آن تهورست یعنی نترسیدن ازهیچ چیزوهردومذمومست امامیانه اندوشجاعت است كه پسندیده است
آیات رامرورمیكنیم
195بقره-29فتح-58انبی-10نمل-15احزاب-52توبه-39احزاب-174ال عمران
9-توكل-خودباختگی
توكل یعنی سپردن كارها بخداواعتمادبلطف اوست واین امرمنافاتی باحداكثرتلاش انسان نداردبرخلاف خودباختگی كه فرد بی اعتماد است وبهرحشیشی متوسل میشود
آیات رامرورمیكنیم
71یونس-56هود-3طلاق-6انفال-37ابراهیم-88هود-67یوسف-84یونس-129توبه
10-شهوت-عفت-خمودی
شهوت علاقه شدیدانیان بیك امرمادیست ومفهوم خاص آن شكمبارگی
وبی بندوباری جنسیست وخمودی درمقابل انست حدمیانه آن عفت وپارسائی است یعنی خویشتنداری.
آیات رامرورمیكنیم
الف-درموردشهوت
59مریم-27نسا-28عنكبوت-77تا83هود-80تا84اعراف
ب-درموردعفت
273بقره-24و23یوسف-32یوسف-5مومنون-35احزاب-30اعراف-31قصلت-31و60نور-32و53و59احزاب
11-غفلت-یقظه
غفلت هرگونه بیخبری ازشرایط زمان ومكان كه دریك لحظه هستی انسانرامبدل بخاكسترمیكند.دربرابران بیداری وذكر است
آیات رامرورمیكنیم
36زخرف-179اعراف-97انبی-28كهف-8یونس-7روم-136اعراف-22ق-39مریم-
12-بخل-جود-اسراف
بخل یاشح صفتی است كه براثران انسان ازبخشیدن هرگونه دارائی خودبدیگران امساك میكنددرمقابل آن اسراف است كه بی حساب بخشیدن ویابدون حساب مصرف كردنست وحدوسط ایندوجوددسخاوتست
.آیات رامرورمیكنیم.
الف-درموردبخل
76و77قصص(قارون)-17تا20قلم-75توبه-180ال
عمران-37نسا-38محمد-31اعراف-21معارج
ب-درموردسخا
8و9دهر-261بقره-274بقره-92ال عمران-3بقره-29اسرا
13-عجله-فتور-صبر
عجله وشتاب یعنی اقدام بانجام كاری قبل ازاینكه مقدمات لازم آن فراهم شده باشدمثل اینكه میوه راقبل ازرسیدن بچیند.درمقابل فتورواتلاف وقت است كه موجب هدررفتن وقت وانرژیست ایندوصفت مذمومندوحدوسط اندوصبروشكیبائی است كه بسیارپسندیده است
آیات رامرورمیكنیم
66كهف(موسی وخضر)-21ص(داودوقضاوت)-114طه(عجله پیامبر)-11اسرا-6رعد-37انبیا-35احقاف-28سجده-44ص-18یوسف-85انبیا-67كهق-249بقره-200ال عمران-153بقره-10زمر-24رعد-75فرقان-151بقره-استثنا(شتاب درامرخیر)133ال عمران-148بقره
14-جاه طلبی-تذلل
جاه طلبی یاریاست طلبی عشق بمقام ونیازباحترام دیگرانست دربرابران تذلل وتواضع است كه بسیارپسندیده است.آیات رامرورمیكنیم 55بقره-21فرقان-83قصص-93اسرا-85تا98طه
15-لجاجت-پذیرش حق
لجاجت یعنی پافشاری برامرباطل همانندبهانه جوئیهای بنی اسرائیل امری مذموم است درحالیكه پافشاری برامرحق پسندیده است وانرااستقامت مینامند.آیات رامرورمیكنیم
24نائده-67تا71بقره
16-شكر نعمت –كفرنعمت
كفرنعمت یعنی پوشانیدن ارزش نعمت وندیده گرفتن انست اماشكریعنی قدردانی وتشكرازنعمتهابقلب زبان وعمل.شكرموجب ازدیادنعمت وكقرآن موجب زوال انست
.آیات رامرورمیكنیم
40نمل-12لقمان-67اسرا-28و29ابراهیم-9و10هود-112نحل
17-غیبت-حفظ الغیب
غیبت انست كه انسان پشت سركسی عیوب پنهان اورااشكارسازددرمقابل حفظ الغیب انست كه همان بیان خوبیهای آفراددرغیاب انهاست.غیبت موجب سلب اعتماد سوءظن ریا وانتقام میگردد.آیات رامرورمیكنیم
12حجرات-19نور-148نسا
18-حسن خلق-كج خلقی(غلیظ القلب)
حسن خلق یعنی گشاده روئی وچهیه شادوزبان نرم وبرخوردخوش باتبسم وابراز كلمات بامحبت است وسوءخلق عكس انست.حسن خلق موجب جلب محبت ارامش روح ورشددرتمامی زمینه هامیگرددوسوءخلق عكس انراموجب میگردد.آیات رامرورمیكنیم
4قلم-83بقره-34فصلت-18و19تقمان-159ال عمران
19-امانت-خیانت
امانت یعنی حفظ دارائی دیگری ازجمله بیت المال وخیانت یعنی بی دقتی ویاازبین بردن مال دیگری.امانت موجب اعتماد صداقت ومحبت ودوستا میشود وخیانت عكس انرابهمراه دارد.
آیات رامرورمیكنیم
8مومنون-32معارج-58نیا-27انفال-283بقره-72احزاب
20-صدق-كذب
صدق وراستی مطابقت گفتارباحقیقت است كه همراه باامانتست وكذب عكس انست.كذب ادمی راترسو ریاكارولجوج بارمیاوردبعكس راستی شجاعت صراحت لهجه وجلب اعتمادمردم رابهمراه دارد.آیات رامرورمیكنیم
1-صدق-119مائده-3عنكبوت-24احزاب-
2-كذب-105نحل-3زمر-28غآفر-10بقره-69یونس-61ال عمران-موارداستثنا(63انبیا-70یوسف)
21-وفای بعهد-پیمان شكنی
وفای بعهدازفطریاتست ومقبول تمامی ادیان وملتهاهمانطوركه پیمان شكنی قبیح است.نقض عهدموجب بی اعتمادی وازبین رفتن اتحاد است
آیات رامرورمیكنیم
177بقره-8مومنون-32معارج-34اسرا-76ال عمران-91نحل-4توبه
22-بحث منطقی-جدال ومراء.
بحث منطقی بهترین راه برای كسب حقایق است وجدال ومراءكه همراه باتعصب ولجاجت میباشدموجب عقب ماندگی ونفرت وجدائیست.جدا ل دروغ دشمنی ونفاق رابدنبال دارد.آیات رامرورمیكنیم
6انفال-18شوری-54كهف-3حج-8حج-36قمر-197بقره-56غآفر
23-سخن چینی-اصلاح ذات البین
درمنازعات مردم وظیفه اصلی هرفرداصلاح بین انانست واین كارپسندیده ایست اما برخی عكس اینكاررامینمایندیعنی بنزین براتش میریزنداین همان سخن چینی ونمامی است.این صفت موجب تفرقه بدبینی ونفرت میشود.آیات رامرورمیكنیم
1همزه-10تا13قلم-6حجرات-88هود-224بقره-114نسا-85نسا-20قصص(استثناء)
24-حسن ظن-سوءظن
تفسیردرست نمودن ازكاردیگرانرا حسن ظن وعكس انراسوءظن نامند.سوءظن موجب میشوداعتمادازبین برودارامش برهم بخوردودوستان پراكنده شوند.آیات رامرورمیكنیم
12حجرات-12فتح-6فتح-54ال عمران-12نور
25-تجسس دركارهای مردم-رازداری
تجسس یعنی جستجودراعمال دیگران كه بسیارنهی شده است.اماادمی بمحض اطلاع ازمسائل خصوصی دیگران بایستی درحفظ آن بكوشد. آیات رامرورمیكنیم
87یوسف(تجسس)-16توبه-118ال عمران-3و4تحریم-102توبه
26-حلم(كظم غیض)-غضب
خشم وغضب ازخطرناكترین حالات انسانست كه درصورت رهاشدن بزرگترین جنآیات رامیآفرینددرحالیكه بردباری ادمی راازخطرات حفظ میكند.آیات رامرورمیكنیم
37شوری-134ال عمران-87انبیا-114توبه-75هود-101صافات-63فرقان-199اعراف
27-عفو-انتقام
عفوهمان گذشت است بهنگام قدرت والارشته انتقام طولانیست وهیچگاه خاتمه نخواهدیافت عفوموجب میشوددشمن تبدیل بدوست گرددحكومت دوام یابدوروح ارامش یابد.آیات رامرورمیكنیم40شوری-199اعراف-96مومنون-34فصلت-14تغابن-126نحل-22نور-178بقره
28-غیرت-بی غیرتی
غیرت یعنی دفاع لازم ازعزض ناموس اموال مملكت دین وائین است بخلاف بی غیرتی كه موجب ازبین رفتن همه چیز میشود.غیرت یك نیروی دفاعیست نه تهاجمی
آیات رامرورمیكنیم.60تا62احزاب-33یوسف-31نور
29-اجتما ع گرائی-انزواطلبی
طبیعت انسان جامعه گراست زیرامدنی بالطبع میباشد.انزواطلبی مذموم است چه گوشه گیری موجب انحرافات فكری سوءظن بدیگران ودورماندن ازتجربیات دیگرانست آیات الهی دراین زمینه عبارتنداز103ال عمران-4صف-115نسا-62و63انفال-27حدید
درسایرمواردبصفحه24فرهنگ موضوعی وسه جلدكتاب اخلاق درقرآن ایت ا… مكارم شیرازی مراجعه فرمائید
ج- صفاتي كه دراحاديث امده است.
ريشه تمامي صفات ايمان وكفر (شرك ونفاق) است اولي باني همه صفات نيك ودومي عامل همه صفات ناپسند ميباشد.
يك-صفات خوب وپسنديده
سرشت مومن وكافر وعالم ذر(1441تا1457 )- افرينش خلق بريگانه برستي(1458تا1462)-مومن درصلب كافر باشد(1463 تا1464)-هرگاه خدا خواهد مومن افريند(1465)-صبغه همان مسلماني است(1466تا1468)-سكينه ايمان است(1469تا1472)- اخلاص(1474تا1479)-شرايع(1480تا1481)-ستونهاي دين(1482تا1496)-اسلام حفظ جان كندووسيله اداي امانت گرددولي ثواب اخرت برايمان است(1497تا1502)-هر جا ايمان است مسلماني هم هست(1503تا1512)-ايمان درهمه اعضاي تن بخش است(1513تا1520)-مسابقه درايمان(1521تا)-درجات ايمان(1522تا1527)-نسب اسلام وبنياد ان(1528تا1530)-خصال مومن(1531تا1534)-صفت ايمان(1535تا1536)-فضل ايمان بر اسلام وفضل يقين برايمان(1537تا1542)-حقيقت ايمان ويقين(1543تا1546)-تفكروانديشه(1547تا1550)-مكارم(1551تا1558)-فضل يقين(1559تا1569)-رضا به قضا(1570تا1582)-تفويض برخدا وتوكل براو(1583تا1590)-خوف ورجا(1591تا1603)-حسن ظن وخوش بيني بخدا(1604تا1607)-اعتراف به تقصير(1607تا1611)- طاعت وتقوي(1612تا1619)-ورع-(1620تا1634)عفت(1635تا1642)-اجتناب از محرمات(1643تا1648)-اداي واجبهاي الهي(1649تا1653)-استواري برعمل وبيگيري ان(1654تا1659)-عبادت(1660تا1666)-نيت(1667تا1673))-اقتصاد وميانه روي درعبادت(1674تا1678)-كسيكه عملي باو برسد ثوابي ازخدادارد(1680تا1681)-صبر(1682تا1706)-شكر(1707تا1736)-خوش خلقي(1737تا1754)-خوشروئي(1755تا1760)-راستي وامانت بردازي(1761تا1772)-حيا(1773تا1779)-عفو وگذشت(1780تا1789)-فرو خوردن خشم(1790تا1802)-حلم وبردباري(1803تا1811)-خاموشي ونگهداشتن زبان(1812تا1832)-مدارا وسازگاري(1833تا1838)-نرمش ورفق(1839تا1854) –تواضع(1855تا1867)- دوستي ودشمني درراه خدا(1868تا1883)-نكوهش دنيا وبيان زهد دردنيا(1884تا1910)-قناعت(1911تا1921)-كفاف(1922تا1927)-تعجيل دركار خير(1928تا1937)-انصاف وعدالت(1938تا1957)-بي نيازي ازمردم(1958تا1964)-صله ارحام(1965تا1997)-احسان به بدرومادر(1998تا2018)-اهتمام بامور مسلمانان(2019تا1029)- اجلال به سالمندان وبيران(2030تا2038)-اخوت ميان مومنان(2039تا2048)-حقي كه براي وابسته بايمان وناقض ان ثابت است(2049تا)-برادري بر بايه تعارف(2050)-حق مومن بربرادرخود(2051تا2066)-ديدار برادران(2070تا2086)-مصافحه(2087تا2107)-هم اغوشي(2108تا2109)-بوسيدن(2110تا2115)-مذاكره برادران(2116تا2122)-شادكردن مومنان(2123تا2134)-رواكردن حاجت مومن(2135تا2148)-كوشش درحاجت مومن(2149تا2159)-گشودن گرفتاري مومن(2160تا2164)-اطعام مومن(2165تا2184)-بوشاندن مومن(2186تا2189)-اظهار لطف به مومن(2190تا21199)-خدمت به مومن(2199)-اندرز دادن به مومن(2200تا2205)-اصلاح ميان مردم(2206تا2211)-احياء مومن(2212تا2215)-دعوت خانواده به ايمان(2216تا)-ترك دعوت مردم(2217تا2223)-خدا دين را به كسي دهد كه اورا دوست دارد(2223تا2227)-سلامت دين(2228تا2231)-تقيه(2232تا2254)-كتمان وحفظ اسرار(2255تا2270)-مومن ونشانه هاي او(2271تا2309)-كمي عدد مومن(2310تا2316)-ضا به موهبت ايمان وصبربرهرچه بعد ازاو(2317تا2322)-خاطر جمعي وارامش دل مومن به مومن(2323تا)-انچه خدابواسطه مومن دفع كند(2324تا2326)-مومن دو صنف است(2327تا2329)-اندازه مسووليت مومن براي صبر برگرفتاري او(2330تا2342)-سختي بلاي مومن(2343تا2372)-فضل فقراء مومن(2373تا2397)-دل دو گوش دارد كه فرشته وشيطان در انها ميدمند(2398تا2400)-روحي كه مومن بدان تاييد ميشود(2401تا)- اندازه واجب درمعاشرت(3583تا3587)-خوش سلوكي بامردم(3588تا3592)-كسيكه رفاقت با اولازم است(3593تا3599)-كسيكه همنشيني بااوبداست(3599تا3609)-دوستي كردن با مردم(3610تا3616)-اگاه كردن برادرديني ازمحبت خود(3617تا3618)-سلام كردن(3619تا3633)-انكه بايدسلام اغازكند(3634تا3638)-درجمع يك سلام ويك جواب كافيست(3639تا3641)-سلام كردن بزنها(3642)-سلام كردن بسائر ملتها(3643تا3654)-نامه نگاري بااهل كتاب(3655تا3656)-چشم بوشي وگذشت(3656تا3658)-عطسه وجواب ان(3654تا3690)-احترام بريش سفيد(3691تا3696)-تكريم شخص كريم(3697تا3699)-حق شخص وارد(3700)-مجالس امانت است(3701تا3702)-سربگوشي صحبت كردن(3704تا3706)-كيفيت جلوس(3707تا3720)-شوخي وخنده(3721تا3740)-حق همسايگي(3745تا3756)-حدهمسايگي(3757تا3758)-حق رفيق درسفر(3759تا3763)-نامه نگاري بايكديگر(3764تا3781)-نهي ازسوزاندن نامه ها(3782تا3786)
دو-صفات بد وناپسند
آزاروتحقيرديگران(2723تا2733)- استضعاف(2880تا2891)- استغفار ازگناه(2962تا2971)- اصناف مردم(2829تا2830)- اصناف مخالفين(2896تا2901)- اعتراف بگناه واظهاربشيماني(2935تا2942)- افشاءاسرار مذهب(2794تا2805) - اقسام گناه(2982تا2983)- انچه ازامت برداشته شده(3042تا3043)- ايمان عاريه(2914تا2918)- ايمان موجب عدم تاثير گناه است وكفرموجب بي اثري حسنات(3044تا3049)- بدزباني(2607تا2620)- بيزاري ازنسب(2720تا2722)- بنهان داشتن گناهان(2943تا2944 بيروي ازهواي نفس(2661تا2664) تاليف قلوب(2902تا2906)- ترساندن مومن(2788تا2790)- تغييرات حالات دل(2929)-تفسيرگناهان(2996تا3000)- توبه(2949تا2961)- تهمت وبدگماني(2765تا2767)- خلف وعده(2774تا2775)- داستانسرائي بزيان مومن(2752تا2754)- دشنام گوئي(2756تا2764)- -سرزنش(2741تا2744) سركشي وستمگري(2625تا2628)–سفاهت(2603تا2606)- شتاب دركيفرگناه(2984تا2995)- شري كه مردم ازان ببرهيزند(2621تا2624)- شرك(2861تا2868)- شك(2869تا2877)- شماتت(2755)- ظلم(2438تا2660)- عاق والدين(2711تا2719)- عيبجوئي(2734تا2740)- عيب مردم گرفتن(3031تا3035)- عقوبت سريع گناهان(2811تا2812)- غيبت وبهتان(2745تا2751)- قساوت وسنگدلي(2435تا2437)- قطع رحم(2703تا2710)- قهروجدائي(2696تا2702)- - كسي كه براي برادرخود خير نخواهد(2768تا2773)- كسيكه دربروي برادرخود ببندد(2776تا2779)-كسيكه باسخ مثبت ببرادرخود بدهد(2780تا2783)-كسيكه ديگريرا ازچيز خود يا ديگري منع كند(2784تا2787) كسيكه قصد كار خوب يابد دارد(2945تا2948)- كفر(2831تا2852)-اقسام كفر(2853)-ستونهاي كفر(2854)-)- گمراهي(2878تا2879)- گناه نكردن اسانتر از توبه است(3004)- لمم ياگناه صغيره(2976تا2981)- محاسبه عمل(3009تا3031)-معافين ازبلا(3039تا3041)- مكر بيوفائي وفريبكاري(2665تا2670)- منافق تيره دل ومومن روشندل(2926تا2928)- ناسازگاري(2596تا2597)- نافرماني خدا براي فرمانبري بنده(2806تا2810)- نفاق(2693تا2695)- نفاق ومنافق(2855تا2860)- وسوسه وحديث نفس(2930تا2934)-)-همنشيني باگنهكاران(2813تا2828)- گناهان(2402تا2432)-گناهان كبيره(2433تا2456)-خرد شمردن گناهان(2457تا2459)-اصراربرگناهان(2460تا2462)-اصول كفرواركان ان(2463تا2476)-ريا وخود نمائي(2477تا2494)-رياست طلبي(2495تا2502)-حيله گري درطلب دنيابوسيله دين(2503تا)-كسيكه دم ازعدالت زند وعمل ديگر كند(2504تا2508)-خود نمائي دربحث وستيزه ودشمني با مردم(2509تا2520)-غضب(2521تا2535)-حسد(2536تا2541)-عصبيت(2542تا2549)-كبر(2550تا2566)-عجب وخود بيني(2567تا2574)-
اخلاق درج2 كافي
